ماجرای مرگ و احیای مجدد تلسکوپ فضایی هابل
مترجم: ستایش وحیدپور
ویراستار: اشکان عارفی
در چند ماه گذشته، تلسکوپ هابل روزهای سختی را پشت سر گذاشت و فاصله‌ای تا بازنشستگی دائمی نداشت. اما تلاش دانشمندان دوباره این تلسکوپ ارزشمند را احیا و به مدار فعالیت بازگرداند. پس از چند هفته اختلال در رایانه‌های تلسکوپ فضایی هابل که منجر به غیرفعال شدن این تلسکوپ شده بود، ناسا در روز جمعه ۱۶ جولای ۲۰۲۱ (۲۵ تیرماه ۱۴۰۰) موفق شد با اتصال به یک رایانه‌ی پشتیبان، این تلسکوپ را مجدداً راه‌اندازی نماید.
تلسکوپ هابل به‌خاطر اختلالی که در روز ۱۳ جون (۲۳ خرداد) در یک رایانه‌ی قدیمی پی‌لود (Payload) رخ داد، خاموش شده بود. این رایانه که در دهه‌ی ۱۹۸۰ ساخته شده بود، وظیفه‌ی رسیدگی به ابزارهای علمی تلسکوپ را داشت. سرانجام با گذشت یک‌ماه، تیم پشتیبانی هابل که علت مشکل را مربوط به واحد کنترل نیروی فضاپیما می‌داند، موفق شد با اتصال به یک سخت‌افزار پشتیبان، تلسکوپ را مجدداً فعال نماید.
بر اساس بیانیه‌ای که ناسا بعد از احیا این تلسکوپ منتشر کرد، تیم هابل همزمان با فعال شدن دوباره تلسکوپ به‌وسیله سخت‌افزار پشتیبان، با دقت آن را زیر نظر دارد تا از عملکرد صحیح همه‌ی بخش‌ها مطمئن شود.
توماس زورباچن، معاون بخش مدیریت ماموریت علمی ناسا، در واکنش به خبر بازگشت مجدد هابل، توییت کرد که تا امروز، همه‌چیز خیلی خوب پیش رفته و با دریافت روزانه به‌روزرسانی‌های جدید، به تیم هابل افتخار می‌کند. او معتقد بود که "اگر این روند ادامه پیدا کند، به‌زودی، هابل در وضعیت فعالیت علمی قرار خواهد گرفت و باید منتظر اولین «پساعکس» هابل باشیم" که این اتفاق رخ داده و هابل دوباره شروع به ارسال داده‌های علمی ارزشمند و عکس‌های هیجان‌انگیز از اعماق فضا نموده است.
در فرآیند متصل شدن به سخت‌افزار پشتیبان، تیم هابل واحد رایانه‌ی قابل حمل (PCU)، واحد فرماندهی پشتیبان (CU) و ساختار دهنده داده‌های علمی (SDF) که در سمت مقابل واحد کنترل فرمان و داده و ابزار علمی (SI C&DH) قرار دارد را فعال کرد. واحد PCU، برق را به واحدهای SI C&DH منتقل کرده و واحد CU و SDF، اطلاعات و دستورات را ساختاردهی کرده و آن‌ها را از طریق تلسکوپ ارسال می‌کنند.
بقیه‌ی بخش‌های سخت‌افزار نیز با نسخه‌ی پشتیبان خود جایگزین شدند تا به تلسکوپ اجازه‌ی فعالیت دهند.
بعد از آن‌که سخت‌افزار جدید با احتیاط جایگزین شد، تیم هابل کامپیوتر پی‌لود پشتیبان تلسکوپ را روشن کرد و با بارگزاری نرم‌افزار پرواز، هابل را به وضعیت عملکرد عادی بازگرداند.
تیم هابل علاوه بر این‌که تلسکوپ و سخت‌افزار جدیدش را بعد از این تغییرات زیر نظر داشت، باز گرداندن ابزارهای علمی هابل از وضعیت «حالت امن» که بعد از اختلال روز ۱۳ جون (۲۳ خرداد) فعال شده بود را نیز آغاز کرد.
با توجه به بیانیه‌ی ناسا، باز گرداندن همه‌ی ابزارهای علمی به حالت فعال، بیش از یک روز به‌طول انجامید. چون تیم هابل باید مطمئن می‌شد که این ابزارها در دمایی پایدار هستند و می‌توانند بدون مشکل فعالیت کنند. پس از این که ابزارهای علمی تلسکوپ از حالت امن خارج شد، تیم هابل آن‌ها را تنظیم کرد و پس از آن به عملکرد علمی باز گشتند.
این اولین بار نیست که هابل در فضا به مشکلات فنی دچار می‌شود. این تلسکوپ که در دهه ۱۹۹۰ با استفاده از شاتل فضایی دیسکاوری در مدار قرار گرفت، آخرین بار در سال ۲۰۰۹ تعمیر شد و با توجه به پایان یافتن برنامه‌ی شاتل در سال ۲۰۱۱، دیگر هیچ‌گونه تعمیراتی توسط فضانوردان روی آن صورت نگرفته است. علی‌رغم چند چالش فنی از جمله ایرادی که در یکی از آینه‌های اولیه‌ی تلسکوپ وجود داشت و در سال ۱۹۹۳ تعمیر شد، هابل همواره نفس‌گیرترین مناظر از کیهان را ثبت کرده است.
این عکس اولیه و فوری، بازگشت تلسکوپ فضایی هابل به بهره‌برداری کامل علمی، پس از اصلاح اختلال در یک رایانه درون فضاپیما را نشان می‌دهد. رصدهای علمی معمول، در روز ۱۷ جولای (۲۶ تیر ۱۴۰۰) از سر گرفته شدند. در میان اهداف اولیه هابل، خوشه‌های ستاره‌ای کروی در دیگر کهکشان‌ها، شفق قطبی سیاره‌ی غول‌پیکر مشتری و همچنین نگاهی به کهکشان‌های غیرعادی قرار دارند.
این دو کهکشان نامعمول، بخشی از برنامه‌ای با مدیریت جولیان دالکانتون از دانشگاه واشنگتن در سیاتل، برای نقشه‌برداری از کهکشان‌های عجیب پراکنده در آسمان است.
تصویر سمت چپ: ARP-MADORE2115-27
یک نمونه‌ی نادر از برهم‌کنش جفت کهکشان در نیم کره‌ی جنوبی است. این رصدهای هابل، اولین نگاه اجمالی با وضوح بالا به این سیستم جذاب است که ۲۹۷ میلیون سال‌نوری از ما فاصله دارد.
تصویر سمت راست: ARP-MADORE0002-503
یک کهکشان مارپیچی عظیم با بازوهای عجیب و گسترده که در فاصله‌ی ۴۹۰ میلیون سال‌نوری قرار دارد. بازوهای آن تا شعاع ۱۶۳،۰۰۰ سال‌نوری به سمت بیرون گسترده شده‌اند و آن را سه برابر بزرگ‌تر از کهکشان راه‌شیری ما کرده‌اند. در حالی که تعداد بازو های بیشتر کهکشان‌های مارپیچی، زوج است، این کهکشان فقط سه بازو دارد.
